Dinamik Liderlerin Duygusal Potansiyelleri
Dinamik Liderlik modelini ortaya çıkaran parametrelere göre, aşağıda anılan dokuz liderlik stili, enneagram kişilik tiplerin tarafından yüksek oranda yordanmaktadır. Bu nedenle Dinamik Liderlik yaklaşımında aşağıdaki liderlik stillerinin her birisi Enneagram kişilik tiplerinden birisinin doğal liderlik stili olarak ele alınmıştır. Daha önceki yayınlarımızda değindiğimiz gibi, araştırmamız sonucunda Mükemmeliyetçi (T1) kişilik tipler % 74 oranında Prensipli liderlik stiline, Yardımcı (T2) kişilik tipler % 68 oranında Hizmetkar liderlik stiline, Başaran (T3) kişilik tipler % 55 oranında Girişimsel liderlik stiline, Özgün (T4) kişilik tipler % 62 oranında Dönüşümsel liderlik stiline, Gözlemci (T5) kişilik tipler % 61 oranında Stratejik liderlik stiline, Sorgulayan (T6) kişilik tipler % 64 oranında Etkileşimsel liderlik stiline, Maceracı (T7) kişilik tipler % 65 oranında Vizyoner liderlik stiline, Reis (T8) kişilik tipler % 74 oranında Otoriter liderlik stiline ve Uzlaşmacı (T9) kişilik tipler % 65 oranında Güçlendirici liderlik stiline eğilimli olduğunu tespit etmiştik.
Bundan dolayı dinamik liderlik stilleri ile ilgili yorumları yaparken enneagram kişilik tiplerinden bağımsız bir yorum geliştirmek bilimsel açıdan olanaklı değildir. Ancak şu sınırlılığı da bildirmekte yarar var. Örneğin bütün prensipli liderler enneagram 1 nolu kişilik tipinden değildir, ancak enneagram tip 1’lerin liderlikteki en önemli tutumu prensipliliktir. Bunu diğer tipler ve stiller için de aynı şekilde değerlendirebilirsiniz. Ya da diğer tiplerin prensip sahibi olmadıkları anlamı çıkarılmamalıdır. DLM liderlik stilleri, liderin en yoğun yaşadığı tutum kümesine göre çağdaş liderlik stillerine uygun olarak isimlendirilmiştir.
Liderlerin aşağıdaki liderlik stilini benimsemelerinde en önemli yordayıcı kişilikleridir. Şöyle ki, enneagram tiplerinden tip dörtlerin kişilikleri, mevcut düzeni sıradan, işlevsiz ve anlamsız bulur. Herkes için daha iyi sonuçlar üretecek sıradışı bir sistem arzusu taşırlar ve bunu tasarlarlar. Sıradan olanı sıkıcı bulup sıradışı olana duyulan yüksek arzu tip dörtleri doğal olarak liderlikte dönüşümcülüğe zorlar. Diğer tipler için de benzer dinamikler çalışmaktadır.
Aşağıda Dinamik Liderlik stillerinin duygusal yetkinliklerini ele aldım. Bu yetkinlikler kendi araştırmamda ve ABD’deki araştırmalarda ortaya çıkan ortak değerlendirmelerdir.
DLM 1: Prensipli liderler: Prensiplilerin genel anlamda her şeye karşı bir memnuniyetsizliği vardır, çünkü hiçbir şey mükemmel değildir ve bu da onlarda strese neden olur. Kişiliklerindeki tutumları liderlik süreçlerine de yansımıştır. Diğer insanların ve kendi duygularının bilincindedirler ama bunlarla başa çıkma kabiliyetleri sınırlıdır. Başarısızlıklar, genellikle onları durumu düzeltmek için daha çok gayret etmekten alıkoymaz. Diğer insanlarla bağlantı kurma yeteneği, güven düzeyleri ve merhamet düzeyleri de sınırlıdır. Onlara göre yaşam kaliteleri ortalamadır.
DLM 2: Hizmetkar liderler: Hizmetkarlar genel anlamda memnuniyetsizdirler çünkü insanlar onlardan çok fazla talepte bulunur. İkiler özel yaşamlarındaki ilişki stillerini liderlik süreçlerine de yansıttığı için diğerlerinin ihtiyacını karşılamaya koşturmaktan yorulmuşlardır. Kendi ve başkalarının hislerinin bilincinde olma konusunda iyidirler. Diğer insanların duygularıyla iyi baş edebilirler. Başarısızlıklar onların motivasyonunu kırmaz. Diğer insanlarla kolay iletişim kurabilir, onlara güvenebilir ve şefkat gösterebilirler. Hayattan keyif alırlar.
DLM 3: Girişimci liderler: Girişimcilerin dinlenmeksizin başarı için çabalamaları onların stresini arttırır. Lider üçler, kişiliklerinin etkisi ile tüm işleri bir an önce bitirme telaşı yaşarlar ve girişken tutum sergilerler. Kendi ve diğerlerinin duygularının bilincinde olmaları ve diğerlerinin duygularıyla başa çıkma kabiliyetleri çok sınırlıdır. Pek dirençli değillerdir. Diğer insanlarla iyi iletişim kurabilir ve onlara güvenebilirler ama merhamet eksiklikleri vardır. Hayatlarından memnun değillerdir.
DLM 4: Dönüşümsel liderler: Dönüşümcüler tüm liderler içinde en stresli olan tiplerdir. Çünkü hem dönüşüm için fikir üretmek, hem insanları fikirleri için ikna etmek, hem de kaynakları planlamak zorundadırlar. Kişiliklerindeki en uzakta olan (sıradışı) hedeflere odaklanma tutumları liderliklerine de yansımıştır. Kendi duygularının bilincinde olmaları, hislerini ifade etme kabiliyeti ve diğer insanların duygularıyla başa çıkma yetenekleri çok sınırlıdır. Uzun süre negatif duygular besleyebilirler. İnsanlarla kolay iletişim kuramazlar. İnsanlara güvenmek konusunda büyük zorluklar yaşarlar. Merhametlidirler. Mutluluk konusunda en memnuniyetsiz tiplerdir.
DLM 5: Stratejik liderler: Stratejistlerin stres düzeyleri ortalamadır. Çünkü kişiliklerinden gelen duygular yerine mantığını kullanma eğilimleri liderlik süreçlerinde onların daha az stres yaşamalarına katkı yapar. Kendi duygularının bilincinde olmaları, hislerini ifade etme kabiliyeti ve diğer insanların duygularıyla başa çıkma yetenekleri fazlasıyla sınırlıdır. Dirençlidirler. Güven ve merhamet düzeyleri çok düşüktür. Yaşam kalitelerinden memnun değillerdir.
DLM 6:Etkileşimsel liderler: Etkileşimciler korku ve endişelerinden ötürü çok streslidirler. Kişilik tiplerinden kaynaklanan güven arayışının doğurduğu kuşkuculuk liderlik tutumlarına da yansır. Her ne kadar başkalarının ve kendi duygularının bilincinde olsalar da, diğerlerinin duygularıyla baş etmekte çok zorluk yaşarlar. Başarısızlıklardan sonra toparlanmaları uzun zaman alır. Diğer insanlarla kolay bağlantı kuramazlar ve fazla güvenemezler. Buna karşın, bir şekilde hayattan memnun olduklarını düşünürler.
DLM 7: Vizyoner liderler: Vizyonerlerin pozitif bakış açıları stresten uzak kalmalarına yardımcı olur. Kişilik tiplerinden gelen eğlenceli ve heyecan verici fikirleri ile takipçilerini duygusal olarak etkileyerek hedefe odaklanmalarını sağlar. Kendilerinin ve başkalarının duygularının bilincindedirler ve diğer insanların duygularıyla baş etme konusunda uzmandırlar. Başarısızlıklardan sonra kolayca toparlanırlar. Diğer insanlarla iyi iletişim kurarlar, insanlara güvenirler ve merhametlidirler. Dokuz tip içinde en mutlu olanlar bunlardır.
DLM 8: Otoriter liderler: Otoriterler her şeyin idaresini üzerlerine alırlar ve işlerin kontrolünün ellerinden olmasından dolayı genelde fazla stresli olmazlar. Kişiliklerinden gelen gerçekçi ve iş bitirici tutumları, liderlik süreçlerinde kendilerinin ve takipçilerinin yoğun iş temposunda yorulmasına sebep olur. Kendi hislerinin asgari düzeyde bilincindedirler, diğer insanların duygularını fazla önemsemezler. Diğer insanların duygularıyla baş etme becerileri sınırlıdır. Başarısızlıklardan sonra kolayca toparlanırlar. Diğer insanlarla iyi iletişim kurarlar. Güven konusunda sınırlı kabiliyetleri vardır. Merhametlidirler. Hayatlarından memnundurlar.
DLM 9: Güçlendirici liderler: Güçlendiriciler tüm tipler içinde en stressiz olanlardır. Kişiliklerinde bulunan kayıtsızlık ve rahatlık, liderlik süreçlerinde stressiz, panik olmadan aheste davranmalarına sebep olur. Kendilerinin ve başkalarının duygularının farkındadırlar. Diğer insanların duygularıyla kolayca baş edebilirler. Başarısızlıklar karşısında kolayca sıkıntıya düşmezler. Aşırı merhametlidirler. Diğer insanlara çok fazla güvenirler. Genellikle mutludurlar.
Dr. Abdurrahman Subaş
Eğitim ve Yönetim Bilimci
07.01.2018