Enneagram tipleri bilinçli halleri dışında sürekli aynı döngü içerisindedirler. Bu döngüden çıkmak dikkatin yüksek olduğu bilinçli farkındalıkla mümkündür. Sağlıklı düzey döngüsü tiplerin gelişimine katkı yaparken, sağlıksız düzey döngüsü bireyin daha da çökmesine ve mizacının katılaşmasına sebep olur.
Tiplerin bu döngüleri mekaniktir. Gurdjieff öğretisinde insanın bilinç düzeyleri 4 basamaklı olarak ele alınmıştır. Bu döngü Gurdjieff öğretisindeki ikinci bilinç düzeyindeki mekanik işleyişe aittir. Bu mekaniklikten çıkış ancak dikkat ve bilincin üçüncü bilinç haline doğru yükselmesi ile mümkündür.
Mekanik insan “düzgün doğrusal hareket eden” eylemsiz insandır. Sürekli aynı döngü içinde hareket eder. Yeni bir algılama, tutum, duygulanım ve eylem tarzı geliştiremez. Bilişsel döngülere sahiptir ve bunun dışına çıkma ihtiyacı hissetmediği gibi, istese de göze alamaz.
Tip 1’ler yaptığı işi kusurlu yapmayı göze alamaz, alırsa rahatsız olur. Tip 2’ler ilgi göstermemeyi göze alamaz, alırsa huzursuz olur. Tip 3’ler en önde olmamayı göze alamaz, alırsa agresif olur. Tip 4’ler sıradan biri olmayı göze alamaz, alırsa depresif olur. Tip 5’ler özel yaşamlarından paylaşımı göze alamaz, alırsa huzursuz olur. Tip 6’lar bir problemle yaşamayı göze alamaz, alırsa agresif olur. Tip 7’ler uzun süre dikkatini bir şeye odaklanmayı göze alamaz, alırsa keyifsiz olur. Tip 8’ler arka planda kalmayı göze alamaz, alırsa öfkeli olur. Tip 9’lar sonucunu kestiremediği çatışmayı göze alamaz, alırsa huzursuz olur.
Tüm tiplerin mekanik döngünün dışına çıkabilmesi için ikinci bilinç düzeyinden daha yüksek bir bilinç taşıyor olması gerekir. Gündelik yaşamda mekanik döngüselinin dışına çıkmış insanlar, mutlaka yeni bir heyecanın ona kattığı enerji ile bilinç yükselmesi yaşamış, bu sayede yeni algılama biçimi ve yeni bir tutum geliştirme şeklini başlatmıştır.
Aşağıda tiplerin sağlıklı ve sağlıksız temel bilişsel ve duygusal döngüleri mevcuttur. İçerikte önce her tiple ilgili önce döngü türü, sonra döngüyü çalıştıran temel güdü veya kaygı, en son ise döngünün içeri bulunmaktadır.
Tip 1:
Temel arzu ile kontrol edilen sağlıklı döngü: Doğru olmak: Doğru olmalıyım/yapmalıyım > gerçeği araştırmak > doğruyum/doğruyu yapıyorum > doğru olmalıyım/yapmalıyım
Temel korku ile kontrol edilen sağlıksız döngü: Kınanmak: Kınanma korkusu > başkalarını düzeltmeliyim > doğru olanı yapın > kınanma korkusu
Tip 2:
Temel arzu ile kontrol edilen sağlıklı döngü: Sevilmek: Sevilmeye ihtiyacım var > başkalarına yardım > seviliyorum > sevilmeye ihtiyacım var
Temel korku ile kontrol edilen sağlıksız döngü: Sevilmemek: Sevilmeme korkusu > başkalarına kızmak ve manipüle etmek > sevilmiyorum > sevilmeme korkusu
Tip 3:
Temel arzu ile kontrol edilen sağlıklı döngü: Takdir edilmek: Takdir edilmeliyim> kendini geliştirme > takdir ediliyorum > takdir edilmeliyim
Temel korku ile kontrol edilen sağlıksız döngü: Reddedilmek: Reddedilme korkusu > yarışma > beğenilmiyorum > reddedilme korkusu
Tip 4:
Temel arzu ile kontrol edilen sağlıklı döngü: Kendini anlamak: Kendini anlamalıyım > kendini incelemek > kendilerini anlamak > kendimi anlamalıyım
Temel korku ile kontrol edilen sağlıksız döngü: Kusurlu olmak: Kusurlu olma korkusu > fantastik kurguya düşkünlük > kendini anlayamama > kusurlu olma korkusu
Tip 5:
Temel arzu ile kontrol edilen sağlıklı döngü: Dünyayı anlamak: Dünyayı anlamalıyım > gözlemlemek> analiz etmek > dünyayı anlıyorum > dünyayı anlamalıyım
Temel korku ile kontrol edilen sağlıksız döngü: Dünyadan bunalmak: Dünyadan bunalmak > dünyadan kopmak > dünyayı anlayamamak > dünyadan bunalmak
Tip 6:
Temel arzu ile kontrol edilen sağlıklı döngü: Güvende Olmak: Güvende olmalıyız > sadakat> güvendeyiz > güvende olmalıyız
Temel korku ile kontrol edilen sağlıksız döngü: Terk edilmek: Terk edilme korkusu > başkalarına güvensizlik > güvensizim > terk edilme korkusu
Tip 7:
Temel arzu ile kontrol edilen sağlıklı döngü: Mutlu Olmak: Mutlu olmalıyım > deneyimlemek ve şükran duymak> mutluyum > mutlu olmalıyım
Temel korku ile kontrol edilen sağlıksız döngü: Yoksun Olmak: Yoksunluk korkusu> yeni deneyimler bulmalıyım > mutsuzum > yoksunluk korkusu
Tip 8:
Temel arzu ile kontrol edilen sağlıklı döngü: Kendine güvenmek: Kendime güvenmeliyim > güçlü ve kararlı olmak > bağımsızım > kendime güvenmeliyim
Temel korku ile kontrol edilen sağlıksız döngü : Başkalarına bağlanmak: Başkalarına bağımlılık korkusu > başkalarını denetleme > denetleniyorum / bağımlıyım > başkalarına bağımlılık korkusu
Tip 9:
Temel arzu ile kontrol edilen sağlıklı döngü: Birlik ve Huzuru Bulmak: Birlik olmalıyız > herkesi kabul etmek > doğru olanı yapmak > birlik olmalıyız
Temel korku ile kontrol edilen sağlıksız döngü: Çatışmak: Çatışma korkusu > birlik yanılsamaları > uzlaştırmalıyım/ birleştirmeliyim > çatışma korkusu